Piątek, 4 Lipiec
Imieniny: Anatola, Jacka, Mirosławy -

Reklama


Reklama

Gospody i wyszynk – historia Szczytna


W dzisiejszej części jeszcze raz wracamy do połowy XIX wieku, która niewątpliwie przyczyniła się do ekspansywnego rozwoju naszego miasta. Niemieckie źródła historiograficznie niejednokrotnie wspominają, że wpływ na to miało powstanie w mieście garnizonu oraz uruchomienie linii kolejowej.


  • Data:

Według skrupulatnie prowadzonych przez władze królewieckie spisów, w 1859 roku w naszym mieście naliczono aż 17 różnego rodzaju gospód, w których spragnionym serwowano nie tylko piwo, ale i mocniejsze trunki. Trzynaście lat później liczba ta wzrosła już do 22 lokali, natomiast pod koniec XIX wieku, a dokładnie w 1892 roku w naszym mieście były już dwa hotele i 26 gospód, które w większości, oprócz wyszynku, prowadziły również i sprzedaż artykułów kolonialnych.

Prym wśród lokalnej gastronomii wiodła niewątpliwie gospoda, która powstała już w średniowieczu, bo w 1483 roku, przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Polskiej i 1 Maja. Obecnie w tym miejscu mieści się księgarnia Fraszka, ale w połowie XIX wieku znajdowała się tam gospoda z miejscami noclegowi dla zmęczonych gości. Niektóre źródła niemieckie podają, że założycielem wspomnianego średniowiecznego lokalu był niejaki Michael Haberstroh i na pewno był Niemcem, natomiast Polacy twierdzą, że nazywał się Offsianka i pochodził z Mazowsza. Niestety, ale nie udało mi się ustalić danych założyciela tak zacnego dla niektórych lokalu, ale jedno jest pewne – w tym miejscu można było po raz pierwszy w dziejach naszego miasta i za przyzwoleniem oczywiście władz krzyżackich - miło spędzić czas, wnosząc oczywiście odpowiednią opłatę.

 

Nędza w urzędzie

We wcześniejszych odcinkach wspominałem o problemach lokalowych szczycieńskiej władzy. Teraz chyba jednak przyszła pora, aby opisać, jak funkcjonowała i na jak długą kadencję została wybierana.

Już w 1825 roku w dość okazałym i naprędce zbudowanym domu (przy dzisiejszym Plac Juranda) majora dragonów von Wierzbickiego odbywały się rozprawy - jak piszą ówcześni kronikarze - wiejskiego i miejskiego sądu. Główne rozprawy i orzekanie wyroków w szczycieńskim sądzie odbywały się w czwartki. Sala przeznaczona do orzekania wyroków nie była duża, a ówczesne prawo pozwalało pełnoprawnym mieszkańcom miasta uczestniczyć w rozprawach, co niekiedy stanowiło poważny problem. Gdy przestępstwo i prowadzona w związku z nim sprawa sądowa dotyczyła znanych osób, wówczas szczycieńska gawiedź tłumnie stawiała się w sądzie, by obserwować wydarzenie. Przysłuchiwanie się rozprawie stanowiło pewnego rodzaju rozrywkę w monotonnej codzienności. Gawiedź chętnie też słuchała opowieści przybyszy z dalekich stron, odwiedzała więc gospody, w których owi przybysze zwykle się zatrzymywali.

Dość duże zainteresowanie mieszkańców Szczytna budziły obrady rady miejskiej oraz ich ustalenia (podobnie, jak i dziś). Tak jak pisałem wcześniej, ówcześni radni miejscy nie pobierali jakichkolwiek pieniędzy w związku z pełnionym przez siebie funkcjami. Najprawdopodobniej byłby to dla nich dyshonor. Wytłumaczenie takiej sytuacji jest dość proste - o stanowiska rajców starali się ludzie niezależni finansowo, dla których priorytetem był rozwój miasta i dobro mieszkańców, a nie dodatkowa forma zarobku.


Reklama

Według zapisków z 1854 roku, ze względu na duże zainteresowanie ze strony mieszkańców Szczytna posiedzeniami rady miejskiej, obrady dość często przenoszono do restauracji kupca Sakowskiego, który przy Marktstrasse (obecnie ul. Odrodzenia) na ten cel udostępniał drugie piętro swojego lokalu. Ze strony kupca Sakowskiego nie było to już bezinteresowne działanie, ponieważ rocznie z kasy miejskiej za wynajem rajcom sali pobierał opłatę w wysokości 24 talarów.

 

Burmistrz i radni

Przeprowadzone w całym państwie pruskim na początku XIX wieku reformy administracyjne wprowadziły kadencyjność (jakże aktualne i na czasie) piastowanych urzędów, zarówno w centralnej administracji państwowej, jak również i lokalnej. W połowie XIX wieku kadencja szczycieńskich radnych trwała 6 lat, natomiast burmistrz miasta był wybierany na okres 12 lat i na koniec kadencji szczegółowo rozliczany ze swoich działań i osiągnięć. Wśród mieszkańców naszego miasta prawo do głosowania mieli ci, którzy regularnie odprowadzali podatki, co skrupulatnie odnotowywali pruscy poborcy fiskalni.

Jeszcze na początku XX wieku zgodnie z wcześniej wprowadzoną w życie uchwałą państwową, prawo do głosowania mieli ci mieszkańcy Szczytna, którzy posiadali własne domostwa. Radni naszego miasta reprezentowali - jak piszą niemieccy historycy – trzy klasy społeczne i ten sposób praktykowano właściwie od pierwszej połowy XIX wieku. Do 1918 roku szczycieńska rada miejska liczyła 18 rajców, a od 1919 – 24, którzy wywodzili się ze wspomnianych wcześniej klas i je reprezentowali: 10 właścicieli i rzemieślników, 10 robotników i 4 obywateli, którzy do naszego miasta napłynęli w ciągu ostatnich kilku lat. Ówczesny burmistrz Szczytna zarabiał rocznie około 3500-4000 marek niemieckich i nie była to wygórowana kwota. Można było ją porównać do zarobków dobrego szczycieńskiego rzemieślnika. Głowa miasta, oprócz stałych dochodów z racji piastowanego urzędu, otrzymywała ponadto deputat drewna opałowego w ilości 45 metrów sześciennych rocznie oraz niewielką kwotę na zakup niezbędnych materiałów biurowych.

Burmistrz Szczytna miał również zastępcę, który jeszcze w 1854 roku pełnił swoje obowiązki podwójnie, ponieważ był jednocześnie sekretarzem miasta i zastępcą burmistrza. Dopiero na początku XX wieku wymienione stanowiska rozdzielono, tworząc tym samym dwa odrębne urzędy.

Jak już napisałem wcześniej, reforma administracyjna objęła również sądownictwo. Dzięki takim przeobrażeniom 1 maja 1849 roku powstał w Szczytnie Sąd Okręgowy z sędzią przewodniczącym i podległymi mu czterema innymi sędziami. Dzięki usilnym staraniom, a najprawdopodobniej i wpływom ówczesnych władz miasta i powiatu szczycieńskiego wpłynęły z Królewca przez Olsztyn dość pokaźne sumy na wzniesienie nowego gmachu sądu w Szczytnie. W 1867 roku uroczyście rozpoczęto jego budowę. 1 października 1867 roku z jeszcze większą pompą oddano nowy budynek we władanie szczycieńskiej Temidy.

Reklama

 

Gospodarczy rozwój miasta

Miasto dzięki połączeniu kolejowym zaczęło się rozwijać w dosłownie ekspresowym tempie. W 1898 roku zewnętrzny inwestor Fryderyk Daum wykupił tereny nad jeziorem i założył swój browar, który nazwał Browarem Zamkowym i który w prawie niezmienionej formie i funkcji, pomimo dwóch wojen, przetrwał do połowy lat 90. XX wieku. W 1888 roku w naszym mieście uruchomiono pierwsze urządzenie napędzane silnikiem parowym. Tak poważną jak na owe czasy inwestycję przeprowadził w naszym mieście Richard Anders. W kilka lat później, a dokładnie w 1894 roku uruchomiono kolejne urządzenie napędzane silnikiem parowym. Inwestorem był również właściciel innego szczycieńskiego tartaku - Carl Fechner. Rok później, 1 stycznia 1895 roku, została uruchomiona rzeźnia miejska (obecnie podupadający w ruinę budynek). Wraz z uruchomieniem rzeźni wprowadzono obowiązkowe badanie mięsa, które wcześniej w przypadku handlu było zupełnie niewymagane (!).

18 listopada 1904 roku uroczyście otwarto i oddano do użytku gazownię miejską, która została zbudowana przez firmę Carla Franke z Bremy. W dwa lata później, w 1906 roku, ta sama firma rozpoczęła prace związane z budową kanalizacji miejskiej oraz sieci wodociągowej. W 1908 roku wodociąg został oddany do użytku.

Wspomniany tu Richard Anders to wyjątkowa postać w historii naszego miasta. O nim – kolejna część mojej opowieści.

 

 

 

Opis do zdjęcia:

W miejscu, gdzie znajduje się obecnie księgarnia „Fraszka” istniał najstarszy w Szczytnie, bo pochodzący ze średniowiecza szynk.



Komentarze do artykułu

Napisz

Reklama


Komentarze

  • „Chciwość nie zna granic. Nawet tych przyzwoitości” – mocny felieton Jerzego Niemczuka
    Panie autorze, widzę że nie umie Pan napisać felietonu bez wzmianki o pewnej prawicowej partii. No w tym felietonie to nawet o dwóch prawicowych partiach. Czas się zastanowić czy to nie jest jakaś forma obsesji...a odnośnie chciwości to jest Pan raczej zamożnym człowiekiem. Mam nadzieję że hojnie wspiera Pan potrzebujących. Tak odnośnie chciwości tylko pisze...

    Kamil


    2025-07-03 22:04:59
  • „Pędził” przez Rekownicę 103 km/h. 44-latek stracił prawo jazdy
    O! To znaczy, że jest tam nowa droga! Kilka la temu jechałem tamtą drogo Strach było jecjąć wyżej 40

    Rak Szlachetny


    2025-07-03 20:30:49
  • „Zapomnieli o naszych Złotych Godach!” Burmistrz odpowiada na poruszający list seniora ze Szczytna
    Taki wszechwiedzący Połukord a nie znał tak prostej i słusznej zasady jaką stosuje U M. Wstyd Panie Krzysztofie i to wielki.

    senior


    2025-07-03 18:55:26
  • Świętajno nie burzy. Radni ratują budynek GOK za 20 milionów (zdjęcie)
    Brawo! Popieram

    Robert Częścik


    2025-07-03 18:45:55
  • Szczytno zbroi się na muzyczne uderzenie. Hunter, Smolasty, Lady Pank i Pidżama Porno na jednej scenie!
    Bez dnia poświęconego Krzysztofowi Klenczonowi, który był dla mieszkańców Szczytna (i nie tylko) patronem Dni i Nocy Szczytna, to będzie tylko kulawa i mało znacząca imprezka. Dziękujemy panie Burmistrzu za zniszczenie tej jakże pięknej tradycji.

    Polak


    2025-07-03 18:13:21
  • Szczytno bierze śmieci we własne ręce. ZKM zamiast Remondisu, ma być taniej!
    Zobaczymy co z tego wyniknie. Dawniej kobity zajmowały się darciem pierza, przędzeniem, tkaniem. Od czasu segregacji odpadów też się segregacją najczęściej zajmują. Ludzie! Czy nie można tego jakoś normalnie ustawić?! Miasto o dość dużej powierzchni nie może ustanowić miejsc, gdzie można różnego typu odpady donieść!? Bo nie dowieźć. Co to PSZOK na Nowym Gizewie - kto bez samochodu tam dotrze?! Rynek - może i tak, ale nie każdy na ten rynek dotrze, bo albo nie ma jak, albo nie jest w stanie. Wobec ludzi z domów jednorodzinnych - dlaczego na osiedlach nie ma tzw. dzwonów. Dlaczego przez 2,3, albo i 4 tygodnie muszą trzymać odpady selektywne w jakichś - na własny koszt skombinowanych, pojemnikach, pomieszczeniach. To jeden wielki bałagan, który polega na tym, że ty społecznie (czyli za darmo) selekcjonujesz odpady, a firma, które je odbiera na tym fajnie zarabia. Więc - jak już coś - to polecam zająć się sposobem gromadzenia odpadów. Bo od Obywateli wymaga się odpowiedzialności za ekologię, ale w niczym się im nie ułatwia, aby tę odpowiedzialność mogli realizować.

    Śmieszek


    2025-07-03 13:26:15
  • Szczytno bierze śmieci we własne ręce. ZKM zamiast Remondisu, ma być taniej!
    Jak na razie to miasto nie radzi sobie ze zmianami które musiało wprowadzić po tym jak UE sobie wymyśliła segregację tekstylii to jest bomba czerwony krzyż zabiera swoje kontenery z osiedli dla potrzebujących bo ludzie nie mogli pozbyć się szmat bo albo PSZOK albo rynek co nie zadowoliło zajętych mieszkańców Szczytna.

    Phi


    2025-07-02 11:50:52
  • „Chciwość nie zna granic. Nawet tych przyzwoitości” – mocny felieton Jerzego Niemczuka
    No jak żyć? Hołota nie słucha elyt!

    Szczery demokrata


    2025-07-02 06:23:58
  • Recepta na zdrowie: Prostota i natura – zaprasza Radosław Niksa
    Pani Aniu, to jak ludzkość bez tej \"medycyny opartej na dowodach\" żyli, gdy nie istniała jeszcze big pharma!?...aż dziw bierze, że wystarczały im rosnące w lasach, całkiem za darmo, ZIOŁA. W przyrodzie rośną leki na każdą znaną ludzkości chorobę, mało tego, jedynym skutkiem ubocznym stosowania tychże darmowych leków, jest zdrowie.

    Polak


    2025-07-01 12:42:54
  • Marzy o prawdziwym domu
    Pani Karolino skoro ma pani partnera budowlanca dlaczego on nie stworzy pani warunków pani oraz dzieciom tylko liczy pani na komunalne mieszkanie jestescie młodzi wszystko przed wami Wy młodzi tylko liczycie na pomoc państwa

    zły


    2025-07-01 07:37:53

Reklama